«ἔνθα δ' ἐνὶ Σκύλλη ναίει δεινὸν λελακυῖα./τῆς ἦ τοι φωνὴ μὲν ὅση σκύλακος νεογιλλῆς/γίνεται, αὐτὴ δ' αὖτε πέλωρ κακόν• οὐδέ κέ τίς μιν/γηθήσειεν ἰδών, οὐδ' εἰ θεὸς ἀντιάσειε./τῆς ἦ τοι πόδες εἰσὶ δυώδεκα πάντες ἄωροι,/ἓξ δέ τέ οἱ δειραὶ περιμήκεες, ἐν δὲ ἑκάστῃ/σμερδαλέη κεφαλή, ἐν δὲ τρίστοιχοι ὀδόντες,/πυκνοὶ καὶ θαμέες, πλεῖοι μέλανος θανάτοιο./
(Η Σκύλλα μέσα κάθεται και φοβερά γαβγίζει./ Είναι σαν του νιογέννητου του κουταβιού η φωνή της,/μα τέρας είναι αυτή φριχτό κι όποιος την απαντούσε/μπροστά του δε θα χαίρουνταν μήτε θεός αν ήταν./Έχει ποδάρια δώδεκα, που στρέφουν όπου θέλει,/κι έξι λαιμούς ολόμακρους, και στον καθένα απάνω/ ένα κεφάλι τρομερό με τρεις αράδες δόντια,/πυκνά πυκνά, και στη σειρά γεμάτα μαύρο χάρο).
................................................................................................
τὸν δ' ἕτερον σκόπελον χθαμαλώτερον ὄψει, Ὀδυσσεῦ,/πλησίον ἀλλήλων• καί κεν διοϊστεύσειας./τῷ δ' ἐν ἐρινεός ἐστι μέγας, φύλλοισι τεθηλώς•/τῷ δ' ὑπὸ δῖα Χάρυβδις ἀναῤῥυβδεῖ μέλαν ὕδωρ./τρὶς μὲν γάρ τ' ἀνίησιν ἐπ' ἤματι, τρὶς δ' ἀναρυβδεῖ,/δεινόν• μὴ σύ γε κεῖθι τύχοις, ὅτε ῥυβδήσειεν•/οὐ γάρ κεν ῥύσαιτό σ' ὑπὲκ κακοῦ οὐδ' ἐνοσίχθων./
(Τον άλλο βράχο εκεί θα δεις, πιο χαμηλό απ' τον πρώτο/τόσο κοντά, που θα 'φτανες σαΐτα σου αν πετάξεις./Κι εκεί θα δεις μεγάλη ορνιά με φύλλα φουντωμένη
κι η Χάρυβδη στη ρίζα της αναρουφά το κύμα./Τη μέρα τρεις φορές ρουφά και τρεις ξερνά με φρίκη./Την ώρα που θ' αναρουφά, να μη βρεθείς μπροστά της/γιατί απ' το χάρο δεν μπορεί κι ο Δίας να σε σώσει)./
....................................................................................................
Έτσι, χάρις στον Όμηρο και στην Οδύσσεια ήρθαν στο ιστορικό προσκήνιο-όπως ήδη έχουμε αναφέρει- δύο από τα πιο διάσημα τέρατα με αδιαμφισβήτητη μάλλον δυτική προέλευση αφού και τα δύο κατοικούσαν μόνιμα στο θαλάσσιο στενό μεταξύ Σικελίας και Ιταλίας... (Ιταλοί αρχαιολόγοι ανακοίνωσαν σχετικά πρόσφατα ότι ανακάλυψαν τη σπηλιά της Κίρκης πάνω από τη θάλασσα, στο όρος Circeo, Κεντρική Ιταλία).
Από τα δύο μυθολογικά τέρατα και –εκατοντάδες άλλα της παγκόσμιας μυθολογίας και πραγματικότητας-, επικράτησε να λέγεται ότι ο άνθρωπος, όχι σπάνια και σε διάστημα χιλιετηρίδων, πορεύεται μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. ή ότι έχει κάθε φορά μεταξύ τεράτων να επιλέξει εκείνο που θα του προκαλέσει τη μικρότερη συμφορά. Η πορεία επιτελείται αναπότρεπτα ανάμεσα σε τέρατα που τα περιγράμματά τους, άλλων είναι φανερά για τα μάτια του ανθρώπου- και που τα απεικονίζουν μεγάλοι ποιητές και ζωγράφοι. και άλλων που είναι απροσπέλαστα δια γυμνού οφθαλμού...
Ο Covid-19 ή κορωνοϊός συγκαταλέγεται μεταξύ των αθέατων τεράτων. Αυτή 'ναι και η πρώτη του ειδοποιός διαφορά από την αδρά περιγραφόμενη από τον Όμηρο μυθολογική Σκύλλη. Η δεύτερη διαφορά είναι ότι η Σκύλλα με τα έξι της κεφάλια κατασπαράζοντας ανθρώπους και άλλα ζωντανά όντα, «αγάλλεται υλακτούσα». Ο Covid-19 κατασπαράζει χωρίς να ακούγεται κανένας ήχος από τα διασωληνωμένα θύματά του στις εντατικές όλου του πλανήτη. Εκεί η τραγωδία γίνεται ανείπωτη. Η τρίτη μεγάλη διαφορά είναι ότι η Σκύλλα-και η απέναντί της Χάρυβδις-περιμένει ακινητοποιημένη τα θύματά της στο καράβι τους επάνω ανύποπτα να φτάσουν κοντά... Ο Covid-19, ο «αόρατος εχθρός», όπως τον αποκαλούν, δεν επιθυμεί καθόλου τη μόνιμη κατοικία. Ούτε και του αρκεί μια μικρή σπηλιά για στέκι του. Φιλοδοξία του είναι ο πλανήτης ολόκληρος και όλος ο γήινος πληθυσμός. Πρόκειται πράγματι για ένα τερατωδώς φιλόδοξο τέρας. Αναζητάει αθέατο αυτούς που θα το φιλοξενήσουν σε ολόκληρο τον πλανήτη, όχι μόνο γιατί έχει πληροφορηθεί ότι οι άνθρωποι του πλανήτη Γη είναι πολύ πρόθυμοι να φιλοξενήσουν ξένους, πλάνητες και μετανάστες... αλλ' επειδή -και κυρίως- ο ίδιος έχει επιτακτική ανάγκη να βρει τους ξενιστές του για να επιζήσει. Έτσι, ορμάει στους ανθρώπους (νήπιους και μη νήπιους) για ν'αποτρέψει τον δικό του θάνατο. και, όπως είναι φυσικό, πολλούς τους στέλνει στον Άδη. «Άιδι προϊάπτει», κατά την ομηρική έκφραση. Και μάλιστα στη Β' Φάση του πολύ ταχύτερα -φαίνεται- της Α' Φάσης! της παρουσίας του στις ανθρώπινες κοινωνίες. Επιτίθεται σφόδρα και ταχύτατα, μετακινούμενος διαρκώς δια των μετακινουμένων ανθρώπων κυρίως, ευφυής και πανούργος πολύ πέραν των αντιστοίχων ανθρωπίνων ιδιοτήτων. Τρομοκρατών τους πάντες και εμφανιζόμενος ως αήττητος, μεταλλάσσεται επί το δεινότερον για τα δύστυχα ανθρώπινα θύματά του και για οποιοδήποτε άλλο ζωικό είδος, όπως τα, ούτως ή άλλως, καταδικασμένα μινκ.
Η απειλή και ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Και κανένας ποτέ δεν θα κατανοήσει τις τραγωδίες που έχουν συντελεσθεί-και συντελούνται- μέσα στις εντατικές όλου του πλανήτη κατά τη λεγόμενη Α' και Β' Φάση των θανατηφόρων εφορμήσεων του «αόρατου εχθρού». Οι τραγικοί ποιητές της αρχαίας Αθήνας μόνο θα μπορούσε να αναπαραστήσουν αυτή την ατελεύτητη πραγματικότητα. Ο Οδυσσέας, που ήθελε πράγματι να χτυπήσει το τέρας και που καμία δεν είχε δυνατότητα, περίλυπος και συντετριμμένος παρακολουθεί τη Σκύλλα να κατασπαράζει τους γοερώς αναζητούντας τη βοήθειά του συντρόφους του.
αὐτοῦ δ' εἰνὶ θύρῃσι κατήσθιε κεκλήγοντας,/χεῖρας ἐμοὶ ὀρέγοντας ἐν αἰνῇ δηϊοτῆτι./οἴκτιστον δὴ κεῖνο ἐμοῖσ' ἴδον ὀφθαλμοῖσι/πάντων, ὅσσ' ἐμόγησα πόρους ἁλὸς ἐξερεείνων./
(Μπροστά στην πόρτα της σπηλιάς τους έτρωγε κι οι δόλιοι/φωνάζανε και μου άπλωναν με απελπισιά τα χέρια./Θέαμα ακόμα πιο φριχτό δεν είδα σαν κι εκείνο/
απ' όσα μ' ήβραν του γιαλού σαν έψαχνα τους πόρους). (Οδ. μ, 255-260)
Γιατροί της Βόρειας Ιταλίας, συντετριμμένοι έδωσαν συγκλονιστικά την εικόνα, όταν των δύστυχων ασθενών το τέλος πλησίαζε κι αυτοί έφταναν κοντά για να τους κάμουν την ανακουφιστική ένεση μορφίνης, εκείνοι αρνούνταν μη αποδεχόμενοι ότι το τέλος τους έχει φτάσει.
Και παρ'όλ'αυτά η ανεξάντλητα ηρωική πάλη δόθηκε και συνεχίζεται. Η πρόσφατη παρατήρηση «απλών» γιατρών και νοσηλευτών και από νοσοκομεία του τόπου μας, όπως το Ασκληπιείον Βούλας και το Γεώργιος Γεννηματάς ότι ο ιός έχει μεταλλαχτεί σε κάτι το περισσότερο επιθετικό ως προς την ταχύτατη κατάρρευση του ανθρώπινου οργανισμού, ενδεχομένως δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Άλλωστε το «παρατηρείν ορθώς» αποτελεί του κάθε αληθινού επιστήμονα δυνατότητα.
Η πορεία είναι ακόμα στα πολύ σκοτεινά... Διαγράφεται όμως πλέον επιτακτική η αυστηροποίηση των μέτρων ανάσχεσης της προέλασης του Covid-19 στις περιοχές τις λιγότερο επιβαρυμένες. Όχι πως οι αφόρητα επιβαρυμένες περιοχές, όπως η Βόρειος Ελλάδα και η Θεσσαλία, απαιτούν λιγότερη επιστημονική φροντίδα. Απεναντίας επιτελείται εκεί και το πέραν του ανθρωπίνως δυνατού... Αλλά η «στρατηγική»-για να χρησιμοποιήσομε μια πολύχρηστη πλέον λέξη, (όπου κανένας μας δεν είναι στρατηγός!), επιβάλλει την άμεση και στο έπακρο ενεργοποίηση των μέτρων πρόληψης και αποτροπής σε περιοχές της Νότιας Ελλάδας, που βρίσκονται ακόμα σε ανεκτή κατάσταση (συμπεριλαμβανομένων και των νησιών Ιονίου και Αιγαίου Πελάγους).
Η πορεία μας ανάμεσα στα τέρατα είναι πλέον δεδομένη. Αλλά υπάρχει μία θεμελιώδης σκέψη, που οφείλομε να έχουμε πάντοτε κατά νουν, ότι κανένα τέρας δεν είναι αήττητο, (εκτός από τον άνθρωπο). Αλλά και πάλι-η δυνατότητα του «προοράν» και η ταχύτητα του «επιλαμβάνεσθαι των δεουσών δράσεων» από πολλούς ανθρώπους, μας κάνουν να ελπίζομε πάντα σε επιτυχείς ανορθωτικές προσπάθειες και ακατάβλητους αγώνες: όπου όλοι μας έχομε κάτι να πράξομε το θετικό. Και την υποχρέωση να το πράξομε.
Επιτρέψτε μου, μακρηγορώντας κατά τι, να παρατηρήσω ότι στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια-μια και από κει ξεκινήσαμε τη σύντομη αυτή αναφορά-, όλοι διαρκώς συσκέπτονται για το τι οφείλουν να πράξουν. Οι θεοί συσκέπτονται, οι άνθρωποι συσκέπτονται, όλοι έχουν ένα λόγο για το δέον γενέσθαι. Είναι αυτό οι πρώτοι μακρινοί βηματισμοί της δημοκρατίας και όχι ατελέσφοροι. Απεναντίας προδικάζουν πάντα ένα αίσιο τέλος ή τουλάχιστον μία πλέον ελπιδοφόρα αρχή.
*Συγγραφέας-Διδάκτορας Φιλολογίας