1.Τεράστιες διαστάσεις και πολιτικές συνέπειες για το αύριο του Ταγίπ Ερντογκάν λαμβάνει η εντολή του-που ανανεώθηκε χθες με νέα ειδική δήλωση- να κηρυχθούν personae non gratae 10 πρέσβεις στην Τουρκία για τη δήλωση συμπαράστασης προς τον προφυλακιστέο Τούρκο ακτιβιστή, Οσμάν Καβάλα και ήδη καταγράφονται οι πρώτες αντιδράσεις από τις ενδιαφερόμενες χώρες και την εσωτερική πολιτική σκηνή.
Δέκα πρεσβευτές από τον Καναδά, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες εξέδωσαν στις 18 Οκτωβρίου κοινή δήλωση ζητώντας την άμεση απελευθέρωση του Τούρκου επιχειρηματία, Οσμάν Καβάλα.
Προσπάθειες ακύρωσης της απόφασης
Οι περισσότερες από τις 10 χώρες ανέφεραν ότι ακόμη δεν έχουν λάβει επίσημη ειδοποίηση για τους πρέσβεις τους από το τουρκικό ΥΠΕΞ, ενώ τουρκικές διπλωματικές πηγές στην Άγκυρα δηλώνουν ότι δεν έχει σταλεί ακόμη ειδοποίηση στους πρέσβεις για να φύγουν από την Τουρκία.
Σύμφωνα με το παρασκήνιο πάντως, τα τουρκικά ΜΜΕ υποστηρίζουν ότι το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών έκανε μια προσπάθεια επί δύο ημέρες προκειμένου να πείσει τον Ερντογάν να μην προβεί σε αυτή τη δήλωση και εντολή, αλλά ήταν ανεπιτυχής. Αυτές οι απόψεις παρουσιάστηκαν στον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου για να τις μεταφέρει στον Τούρκο πρόεδρο, ωστόσο, παρά τις προσπάθειες που έγιναν επί δύο ημέρες, ο Ερντογάν δεν έκανε πίσω στην απόφασή του.
Καμία επίσημη ενημέρωση στις πρεσβείες
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ είπε ότι γνωρίζουν την είδηση και ζήτησε από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών να διευκρινίσει το θέμα.
Αντίστοιχα το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών αργά χθες το βράδυ ανέφερε ότι «λάβαμε υπόψη τις δηλώσεις και τα νέα του προέδρου Ερντογάν και βρισκόμαστε σε εντατική διαβούλευση με τις άλλες εννέα χώρες».
«Ο πρεσβευτής μας δεν έκανε τίποτα για να δικαιολογεί την απέλασή του», δήλωσε ο εκπρόσωπος της νορβηγικής κυβέρνησης. Ο Τρουντ Μασέιντε πρόσθεσε ότι «θα συνεχίσουμε να καλούμε την Τουρκία να συμμορφωθεί με τα δημοκρατικά πρότυπα και το κράτος δικαίου».
Παρόμοια δήλωση προήλθε κι από τη Σουηδία.
Ο Δανός υπουργός Εξωτερικών δήλωσε επίσης ότι δεν έχει γίνει καμία επίσημη ενημέρωση προς την πρεσβεία τους και ότι βρίσκονται σε επαφή με φιλικές και συμμαχικές χώρες.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Νέας Ζηλανδίας δήλωσε ότι «δεν θα κάνει κανένα σχόλιο χωρίς να λάβει ενημέρωση μέσω των επίσημων καναλιών» και ότι «η Νέα Ζηλανδία δίνει αξία στις σχέσεις της με την Τουρκία».
Από την άλλη, η Κάτι Πίρι, πρώην εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία, δήλωσε ότι ολόκληρη η ΕΕ πρέπει να στηρίξει τους πρέσβεις που κηρύχθηκαν persona non grata.
2.Νταβούτογλου προς Ερντογάν: «Ντροπιάζεις τη χώρα»
Στο εσωτερικό της χώρας, πρώτος αντέδρασε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος αποφεύγοντας να σχολιάσει αυτή καθ' αυτή την εντολή, υποστήριξε ότι ο Ερντογάν προσπαθεί να στρέψει την προσοχή του λαού μακριά από την κατεστραμμένη οικονομία.
Έντονη κριτική άσκησε ο ηγέτης του Κόμματος του Μέλλοντος και πρώην πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος δήλωσε ότι ο Ερντογάν ντροπιάζει τη χώρα, η οποία πλέον έχει χάσει την αξιοπιστία της διεθνώς, όπως και η τουρκική δικαιοσύνη.
«Ο κρατικός νους αντικαταστάθηκε από τη ρητορική των καβγάδων του δρόμου. Ντροπιάζετε τη χώρα. Καταπατώντας τους νόμους και μετατρέποντας την εξωτερική πολιτική σε παζάρι, αυτή η κυβέρνηση κατέστρεψε το γόητρο της χώρας μας. Όταν δώσετε στον Καβάλα το δικαίωμα σε μια ανεξάρτητη και δίκαιη δίκη, όπως αξίζει σε κάθε πολίτη, θα φιμώσετε τις άλλες πρωτεύουσες! Γιατί αυτή η βιασύνη και η επιθυμία να προκαλέσετε τη μεγαλύτερη διπλωματική κρίση στην ιστορία μας με χώρες που κάνουμε τις περισσότερες εξαγωγές; Την ώρα που οι πολίτες σας αμφιβάλλουν για τη δικαιοσύνη σας, η δικαιοσύνη και η χώρα σας έχουν χάσει την αξιοπιστία τους. Τι κρίμα!», δήλωσε μέσω twitter ο Αχμέτ Νταβούτογλου.
3.Ο Ερντογάν είπε «απέλαση» κι ο Γκιούλ πήρε πόζα με τον Φινλανδό «ανεπιθύμητο πρέσβη»
Την ίδια ώρα, ο Τούρκος πρόεδρος, Αμπντουλάχ Γκιουλ, μετά τη δήλωση Ερντογάν συναντήθηκε και πόζαρε στην ίδια φωτογραφία με έναν από τους 10 πρέσβεις που ζήτησαν την απελευθέρωση του Οσμάν Καβάλα, τον Φιλανδό πρεσβευτή, Άρι Μάκι.
Ο Φινλανδός Πρέσβης, ο οποίος είναι μεταξύ των 10 πρεσβευτών, για τους οποίους ο Ερντογάν διέταξε την απέλασή του, μοιράστηκε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον 11ο πρόεδρο της Τουρκίας στο λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
"Μια ωραία συζήτηση για την Τουρκία με τον πρώην πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ σήμερα", έγραψε στη λεζάντα, ενώ ο Αμπντουλάχ Γκιουλ δεν έχει κάνει ακόμη καμία δήλωση σχετικά με τη συνάντηση.
4.Τί σημαίνει persona non grata
Σε περίπτωση που οι 10 πρέσβεις κηρυχθούν persona non grata, σύμφωνα με την «αρχή της αμοιβαιότητας» στη διπλωματία, οι πρέσβεις της Τουρκίας σε αυτές τις χώρες θα αποσταλούν πίσω με την ίδια μέθοδο.
Πριν από 8 χρόνια, είχε κηρυχθεί «ανεπιθύμητο πρόσωπο» ο πρέσβης της Τουρκίας στο Κάιρο και η Τουρκία αντέδρασε κατά τον ίδιο τρόπο, στέλνοντας πίσω στη χώρα του στις 23 Νοεμβρίου 2013, τον πρεσβευτή της Αιγύπτου στην Άγκυρα, κηρύσσοντάς τον persona non grata.
Κατά τη διάρκεια της έντασης μεταξύ Ολλανδίας και Τουρκίας το 2017, αν και ο Ολλανδός πρέσβης δεν κηρύχθηκε persona non grata, του ζητήθηκε να φύγει από τη χώρα.
5.Κιλιντσάρογλου για τις απελάσεις πρέσβεων: Ο Ερντογάν σέρνει την Τουρκία στο γκρεμό
Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσαν ότι η εντολή του να απελαθούν οι πρέσβεις 10 δυτικών χωρών συνιστά προσπάθεια αντιπερισπασμού της κοινής γνώμης από τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, ενώ διπλωμάτες ελπίζουν ότι υπάρχει χρόνος ώστε οι απελάσεις να αποφευχθούν.
Η διπλωματική κρίση συμπίπτει με τις ανησυχίες των επενδυτών για την πτώση της τουρκικής λίρας σε ιστορικό χαμηλό, αφότου η κεντρική τράπεζα, υπό τη συνεχή πίεση του Ερντογάν να τονώσει την οικονομία, μείωσε απροσδόκητα τα επιτόκια κατά 200 μονάδες την περασμένη εβδομάδα. Η τουρκική λίρα έχει χάσει σχεδόν 1/4 της αξίας της φέτος.
Ενδεικτική ήταν η δήλωση του Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, ηγέτης της κεμαλικής αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) ο οποίος προειδοποίησε ότι ο Ερντογάν «σέρνει ραγδαία τη χώρα σε έναν γκρεμό».
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ενόψει των εκλογών του 2023 η υποστήριξη στον Ερντογάν φθίνει.