Επειδή πράγματι θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει μία νηφάλια προσέγγιση και αυτού που έχει γίνει στη Δημόσια Διοίκηση, αλλά και των λαθών, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αλλάξουμε κάποια πράγματα μέσα από το νομοθετικό έργο, θέλω να σας πω, κύριε Υπουργέ, ότι στη Δημόσια Διοίκηση τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει μεγάλες μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμίσεις οι οποίες παρέμειναν, μεταρρυθμίσεις στις οποίες σήμερα στηρίζεται ένα μεγάλο μέρος της λειτουργίας του συστήματος της κρατικής Διοίκησης, της ευρύτερης Διοίκησης. Θα σας αναφέρω δύο βασικές, το ΑΣΕΠ και τη «Διαύγεια», που είναι και οι δύο θεσμοί οι οποίοι «περπάτησαν», παρά το γεγονός ότι πολλές κυβερνήσεις θέλησαν είτε να συρρικνώσουν είτε να απομειώσουν τη δυναμική αυτών των δύο θεσμών.
Επομένως, να συμφωνήσουμε ότι μία μεταρρύθμιση εξαρτά τη λειτουργία της και την επιτυχία της από τον τρόπο της εφαρμογής της. Γι' αυτό και προτείναμε –και έρχομαι στο δεύτερο σημείο αυτών που είπατε χθες- να υπάρχει μεγαλύτερη συναίνεση σε αυτά τα οποία σήμερα συζητάμε και έχετε εισάγει με το σχέδιο νόμου.
Χθες είπατε ότι το Μητρώο σχεδιάστηκε για το ανθρώπινο δυναμικό της Δημόσιας Διοίκησης. Πρωτίστως, βεβαίως. Κανένας δεν αμφισβητεί ότι το Μητρώο έρχεται να αποκρυσταλλώσει δεξιότητες, ικανότητες, αλλά και να αποτελέσει μια μεγάλη δεξαμενή απ' όπου η Δημόσια Διοίκηση μπορεί να αντλεί τα ικανότερα στελέχη της.
Από την άλλη πλευρά, όμως, ακριβώς επειδή αυτό το Μητρώο απευθύνεται στο σύνολο της Δημόσιας Διοίκησης κι έχει να κάνει με τη στελέχωση θέσεων που έχουν επιτελικό ρόλο στη λειτουργία του κράτους γι' αυτό κι επανερχόμαστε με την πρότασή μας να συμπεριληφθούν και πρόσωπα τα οποία προέρχονται τόσο από τον ιδιωτικό τομέα όσο και από τον κοινωνικό τομέα σε πολύ μεγάλο βαθμό -αυτό είναι αναγκαίο- αλλά και από τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Είπατε επίσης χθες ότι η στοχοθεσία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυτοσκοπός και ότι δεν γίνεται αξιολόγηση προσώπων μέσα από αυτό το σχέδιο νόμου ή από τον νόμο που θα ψηφιστεί, αλλά γίνεται –το έχω σημειώσει- αξιολόγηση υπηρεσιών. Ναι, αλλά των υπηρεσιών προΐστανται πρόσωπα και αυτά τα πρόσωπα θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να αξιολογούνται σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον. Στο σημείο αυτό περνάμε στα συγκεκριμένα άρθρα τα οποία έχετε φέρει και νομίζω ότι χρειάζεται να ξανασυζητήσουμε τουλάχιστον την κατεύθυνση.
Στο δεύτερο Μέρος, σχετικά με την αξιολόγηση, οι ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου δεν επιφέρουν καμία τομή, κατά την άποψή μας. Αντίθετα, επαναφέρουν τη λογική του Προεδρικού Διατάγματος του 1992. Πιο συγκεκριμένα, καθιερώνονται εκ νέου τα καθορισμένα κριτήρια και επανεισάγεται η διαδικασία του πρώτου και του δεύτερου αξιολογητή, με την παράλληλη επανασύσταση της Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης. Στην ουσία, εδώ παραβλέπετε την ανάγκη αξιολόγησης των υπαλλήλων σε σχέση με τις απαιτήσεις και την περιγραφή των θέσεων. Διότι αυτό έχει να κάνει με τη μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης, τι κάνει ποιος και σε ποια θέση.
Επίσης, παραβλέπετε τον κίνδυνο –όπως έχουμε ξαναπεί- η πλειονότητα των δημοσίων υπαλλήλων να βαθμολογείται με υψηλή βαθμολογία, ακριβώς επειδή έχουμε ένα σύστημα που ξεκινάει και από πάνω και από κάτω και κάπου συγκρούεται στη μέση.
Στο άρθρο 18, σχετικά με τα κριτήρια και τη διαδικασία αξιολόγησης των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων, εισάγεται η ανώνυμη αξιολόγηση των προϊσταμένων από τους υφισταμένους. Μεταξύ άλλων, ο προϊστάμενος αξιολογείται για την ατομική του στοχοθεσία και όχι για τον βαθμό επίτευξης των στόχων της μονάδας στην οποία προΐσταται. Είναι αυτό το οποίο σάς έλεγα προηγουμένως, ότι δεν αξιολογούμε μόνο υπηρεσίες. Αξιολογούμε επίσης την ικανότητα αυτού ο οποίος προΐσταται της υπηρεσίας.
Το σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι εμφιλοχωρεί η δυνατότητα υποκειμενικής και πιθανότατα πολιτικής παρέμβασης, για την αποδυνάμωση αξιολογικά και βαθμολογικά συγκεκριμένων προϊσταμένων και ιδιαίτερα προϊσταμένων σε υπηρεσίες και σε τμήματα τα οποία είναι ολιγομελή.
Στο άρθρο 19 υιοθετείτε πριν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης την πραγματοποίηση συμβουλευτικής συνέντευξης, χωρίς να προβλέπεται επιμόρφωση του προϊσταμένου σχετικά με τη συνέντευξη. Παρά το γεγονός ότι τίθεται ως κριτήριο στην αξιολόγηση η επίτευξη της στοχοθεσίας, δίνεται παράλληλα η δυνατότητα να μην βαθμολογηθεί, εφόσον δεν έχουν τεθεί στόχοι για το έτος που αφορά στην αξιολόγηση.
Στο άρθρο 22 περί στοχοθεσίας καταργείται ο νόμος του 2004. Παρ' όλα αυτά η προτεινόμενη διαδικασία για τον καθορισμό των στόχων, η οποία φθάνει μέχρι τους υπαλλήλους για την παροχή απόψεων, δεν αλλάζει επί της ουσίας τον νόμο, τον οποίο καταργεί, και φαντάζει μια διαρκής ανούσια θεσμική επικοινωνία για τρεις μήνες τουλάχιστον και με αμφίβολα τις περισσότερες φορές αποτελέσματα.
Δεν αποφύγατε τον πειρασμό στο άρθρο 23 να προτείνετε τις ολομέλειες εργαζομένων στις διευθύνσεις και στα τμήματα ως συμβουλευτικά όργανα της διοίκησης. Προφανώς δεν βρισκόμαστε πλέον στη δεκαετία του '70 ή του '80, ώστε η διοίκηση να χρειάζεται έναν παράλληλο μηχανισμό διαβούλευσης και μάλιστα με τον πειρασμό εδώ να υπάρχουν και υποκαταστάσεις από συνδικαλιστικά όργανα.
Σχετικά με το τρίτο Κεφάλαιο, που αναφέρεται στο βαθμολόγιο και το σύστημα προαγωγών, μας κάνει εντύπωση ότι το Υπουργείο σας θέλει να απαλλαγεί πλήρως από τα στελέχη που έχουν ασκήσει διοίκηση και έχουν εμπειρία και η συνέντευξη επανέρχεται με υψηλή μοριοδότηση.
Η βαθμολογική διάρθρωση των θέσεων οδηγεί στην επαναφορά της κατάστασης προ του 2011. Το βαθμολόγιο επανέρχεται στην παλαιότερη μορφή του και αποσυνδέεται από το μισθολόγιο τελικά, όπως ήταν μία πάγια θέση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, αλλά το ζήτημα που ανακύπτει είναι το εξής: Ποια η αξία ενός βαθμολογίου αποσυνδεδεμένου από το μισθολόγιο;
Το σχέδιο νόμου προβλέπει σύνδεση βαθμολογίου με μισθολόγιο σε δύο σημεία. Ο υπάλληλος θα κριθεί προϊστάμενος οργανικής μονάδας έτσι ώστε να παίρνει επίδομα ευθύνης και δεύτερον, η υποβολή της υποψηφιότητας στο Μητρώο Στελεχών και η τοποθέτησή τους σε θέση ευθύνης πάλι έχει ένα επιμίσθιο. Και στις δύο περιπτώσεις όμως πιστεύω ότι θα πρέπει να ξαναδούμε τη δομή, την αρχιτεκτονική στο βαθμολόγιο.
Θα σας κάνω μία πρόταση, κύριε Υπουργέ. Σ' όλο το σχέδιο νόμου υπάρχει μία πρωτοκαθεδρία των αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης. Την ιδρύσαμε, τη στηρίζουμε, τη στηρίζω προσωπικά, γιατί από εκεί θα πρέπει να βγαίνουν τα στελέχη με προσόντα για τον δημόσιο τομα. Δεν μπορεί όμως να είναι αυτό σε κάθε άρθρο. Δεν γίνεται αυτή η πρωτοπορία, αν θέλετε, για τη Δημόσια Διοίκηση, να έχει την πρωτοπορία σε κάθε θέση. Ξέρετε γιατί; Γιατί θα παράξει τα ίδια αποτελέσματα που είχαμε και προηγουμένως με το αρνητικό πρόσημο.
Προηγουμένως τι κάναμε; Είχαμε ακυρώσει την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Την είχαμε ακυρώσει μέσα στην ιεραρχική διαδικασία της Δημόσιας Διοίκησης. Τώρα τη βάζουμε παντού. Ξέρετε, η υπερβολή από τη μία πλευρά δημιούργησε κακά αποτελέσματα, η υπερβολή από την άλλη νομίζω ότι κινδυνεύει να ακυρώσει το όλο εγχείρημα.
(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Βουλευτή)
Ένα λεπτό, κύριε Πρόεδρε, σας παρακαλώ. Θέλω να μιλήσω και για δύο τροπολογίες.
Θα περάσω στις τροπολογίες, κύριε Πρόεδρε, τις οποίες θεωρώ ότι θα πρέπει να συζητήσουμε εκτενέστερα. Η πρώτη τροπολογία είναι αυτή που φέρνει ο Υπουργός Επικρατείας κ. Παππάς και λέει το εξής: Πράγματι για τους δημοσιογράφους που εργάζονται στην ΕΡΤ, στο ΑΠΕ και στη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας, η παράλληλη απασχόληση πρέπει να γίνεται κατόπιν αδείας από αντίστοιχο υπηρεσιακό συμβούλιο.
Βεβαίως, ποιος λέει όχι; Ούτως ή άλλως αυτά τα όργανα, αυτές οι υπηρεσίες έχουν διοίκηση διορισμένη από το κράτος, διοίκηση διορισμένη από την Κυβέρνηση. Επομένως, μπορούν να ελέγξουν και την προσαρμογή τους στα κριτήρια αυτά.
Φέρνετε όμως σήμερα μία τροπολογία η οποία αποσκοπεί όχι στο να μας πει ποια είναι τα κριτήρια, αλλά αντίθετα να προβλέψει ότι στο μέλλον θα υπάρχουν κριτήρια. Για ποιον λόγο; Για να χειραγωγήσουμε καλύτερα τους δημοσιογράφους που δουλεύουν σε αυτές τις υπηρεσίες ή για να πούμε «προσοχή, τα κριτήρια που θα φέρω θα είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα ορισμένων;». Νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να το ξαναδούμε. Δεν ευνοεί ένα κλίμα συναίνεσης, εργασιακού ασφαλούς περιβάλλοντος.
Η δεύτερη τροπολογία που έχει σημασία είναι η εξής. Εξαιρείται ο ΕΟΤ από το Μητρώο. Εγώ θα σας έλεγα το εξής και τελειώνω με αυτό, γιατί δεν θέλω να καταχραστώ τον χρόνο, κύριε Πρόεδρε.
Όταν η Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, για την οποία γίνεται τόσος λόγος –και εγώ σας είπα ότι τη στηρίζω- έχει Τμήμα αποφοίτων τουριστικής πολιτικής και τουριστικής διοίκησης, είναι δυνατόν να εξαιρείτε τον ΕΟΤ από μία τέτοια θέση; Για ποιον λόγο;
Το λέτε πάρα πολύ σωστά στην αιτιολογική έκθεση. Τον εξαιρείτε διότι θα πρέπει να λειτουργήσει σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον και εκεί θα πρέπει να αντλήσουμε στελέχη από τον ιδιωτικό τομέα. Δεν είναι ανταγωνιστικό το περιβάλλον και σε άλλους τομείς της Δημόσιας Διοίκησης; Δεν θα μπορούσατε να έχετε ακριβώς την ίδια λογική για τη διεύρυνση του Μητρώου και προς τον ιδιωτικό τομέα και προς τον κοινωνικό τομέα και προς την τοπική αυτοδιοίκηση;
Κύριε Υπουργέ, νομίζω ότι θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι υπήρξε σοβαρή προθυμία εκ μέρους σας να κατανοήσετε και τις τροπολογίες από τα Κόμματα της Αντιπολίτευσης και εγώ αυτό προσωπικά το χαιρετίζω.
(O Θεοδ. Παπαθεοδώρου είναι πρώην υφυπουργός Παιδείας και πρύτανις στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και βουλευτής Αχαΐας του ΠΑΣΟΚ).