Για να πετύχει, πέρα φυσικά από την ανδρεία των ελλήνων πολεμιστών, χρησιμοποίησε και σωστές κινήσεις και επωφελήθηκε από συγκυρίες που την βοήθησαν αποφασιστικά για τη νίκη. Αυτές οι συγκυρίες και οι κινήσεις ήταν, τελείως περιληπτικά:
Σε ότι αφορά την διεθνή συγκυρία χρησιμοποιήθηκαν κυρίως, κατά τους ιστορικούς, οι δύο παρακάτω καταλύτες:
Ο πρώτος: Η διάψευση των ελπίδων που είχε αρχικά δημιουργήσει το κίνημα των Νεοτούρκων που είχαν υποσχεθεί ισοπολιτεία στις οθωμανικές κτήσεις αλλά αντ' αυτής είχε και πάλι εξαπολυθεί πολιτική τυραννίας εις βάρος των χριστιανών υπηκόων. Έτσι έγινε πιο επείγων και πιο συγκεκριμένος ο στόχος των χριστιανών των Βαλκανίων: Να απελευθερώσουν τις ευρωπαϊκές περιοχές της Αυτοκρατορίας, στις οποίες ζούσαν κυρίως χριστιανοί και να δημιουργηθούν οι δυνατότητες ελεύθερης ανάπτυξής τους σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Ο δεύτερος καταλύτης για την συνεννόηση μεταξύ των τεσσάρων βαλκανικών κρατών ήταν και κάτι, φαινομενικά, όχι τόσο σχετικό. Πρόκειται για την κήρυξη του πολέμου κατά της Τουρκίας, την 16η Σεπτεμβρίου του 1911, από την Ιταλία και η απόβαση, στο πλαίσιο αποικιακού πολέμου στη Β Αφρική, ιταλικών δυνάμεων στην περιοχή της σημερινή Λιβύης.
Στις κατάλληλες κινήσεις που αναφέρθηκαν πρέπει να σημειώσουμε:
Την Αναζήτηση συμμάχων. Μόλις ο Βενιζέλος πληροφορήθηκε τα της συμμαχίας Σερβίας-Βουλγαρίας ανέθεσε στον Πρέσβη Δημ. Πανά να υποβάλει στην βουλγαρική κυβέρνηση σχέδιο συμμαχικής αμυντικής συνθήκης.
Την αποφασιστικότητα του ηγέτη. Η αποφασιστικότητα των ηγεσιών είναι ίσως το πιο λεπτό σημείο κρίσεως σε περίπτωση που ένα έθνος πηγαίνει για πόλεμο. Ο Βύρων Θεοδωρόπουλος αναφερόμενος στο θέμα αυτό στο βιβλίο του «Το παράλογο στις διεθνείς σχέσεις» γράφει: Πρέπει να οριοθετήσουμε το «παράλογο» απέναντι στο «παράτολμο», Το παράτολμο ενέχει βέβαια ένα στοιχείο κινδύνου, είναι όμως μια ενέργεια που γίνεται με επίγνωση ότι είναι ριψοκίνδυνη, με έναν υπολογισμό πάντως των πιθανοτήτων επιτυχίας/αποτυχίας αλλά και με συνυπολογισμό κέρδους/ζημίας και με ανάληψη συνειδητών κινδύνων. Έχει συνεπώς κάποια δική του λογική βάση.
Χρησιμοποιήθηκε κατάλληλα επίσης το κρίσιμο στοιχείο της σωστής, επίκαιρης και έγκυρης πληροφόρησης
Η σωστή εκτίμηση των δυνάμεων φίλιων και εχθρικών είναι ένας άλλος παράγοντας που χρησιμοποιήθηκε σωστά στην συγκεκριμένη περίσταση.
..........Μια ελληνική πρωτοβουλία λοιπόν με αυτό τον στόχο θα έφερνε και πάλι τη χώρα μας στο προσκήνιο, όχι μόνο για τα χρέη της όπως τα τελευταία χρόνια αλλά και για το ενδιαφέρον της για το μέλλον της Ευρώπης. Και θα έχει θετικές επιπτώσεις για την εικόνα και το κύρος της. Γιατί, αν όχι η Ελλάδα, όλο και κάποιος άλλος θα αναλάβει σύντομα αυτή την πρωτοβουλία, αφού η προ πολλού ξεχασμένη έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης έχει ξανά αναδυθεί από θα βάθη της λήθης.
Επιστρέφοντας ξανά στα δικά μας προβλήματα πιστεύω ότι οποιαδήποτε διευρωπαϊκή κίνηση ή πρωτοβουλία δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα βιώσιμο αν δεν επέλθει μέσα στη χώρα μας η αλλαγή που απαιτεί από καιρό τώρα τόσο ο λαός της Ελλάδος όσο και η μοίρα της.
Χρόνια τώρα διαιωνίζονται κρίσιμα και ακανθώδη προβλήματα που όχι μόνο δεν λύνονται αλλά, αντιθέτως, επιδεινώνονται σχεδόν ενσυνείδητα. Έτσι έχουμε αναπτύξει πολλά, κυριολεκτικά θανάσιμα, για τον τόπο μας «αμαρτήματα»: Να απαριθμήσω μερικά:
-Η Αποδόμηση της έννοιας του έθνους και υπονόμευση της ιστορικής συνείδησης των παιδιών μας,
-η υποβάθμιση της γλώσσας μας,
-ο ευτελισμός των αξιακών προτύπων μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα μεταμοντέρνας ελαφρότητας,
-η υποβάθμιση της ανταγωνιστικότητας της χώρας,
-η κλιμακωτή κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους,
-η διεύρυνση της οικονομικής ανισότητας όσο ποτέ άλλοτε στα τελευταία χρόνια,
-η απαθής ανοχή τού δημογραφικού μαρασμού και, μερικές φορές, η με συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας ενθάρρυνσή του,
-ο υποβιβασμός της διαπραγματευτικής μας ισχύος.
Έχει δηλαδή παρατηρηθεί στη χώρα μας μια συνεχής τάση αυτοκαταστροφής που κανονικά χρειάζεται ψυχολογική ανάλυση. Και μια τέτοια ανάλυση δεν μπορεί παρά να καταλήξει στο ότι η συμπεριφορά αυτή κατατείνει στο να επιφέρει προσωπική ζημία στο κάθε ένα μέλος της κοινωνίας μας. Οι έννοιες που έχουν τεχνητά φυτευτεί στον κάθε έλληνα συνδέονται με μια αίσθηση αυτο- απαξίωσης και αποφυγής προβολής της ταυτότητός του, μια παράλογη έλλειψη περηφάνιας και αυτοσεβασμού και μια ως αποτέλεσμα των παραπάνω, εμποτισμένη υποψία ότι του αξίζει, αξίζει στον καθένα μας, να υποφέρει.
Και η αίσθηση αυτή επιτείνεται στον κάθε συμπατριώτη μας καθώς βλέπει καθημερινά την ηγεσία του να απαξιώνεται με πράξεις και παραλείψεις. Για λόγους και μόνο αυτοσυντήρησης δηλαδή, είναι καιρός, επί τέλους, να γίνει και στη χώρα μας κατανοητό ότι όταν πρόκειται για εμπιστοσύνη προς την ηγεσία καμία οργάνωση και καμία χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αυτήν. Χωρίς δε ήθος στην ηγεσία, χωρίς ήθος στους πολίτες η εμπιστοσύνη αυτή δεν πρόκειται να αποκατασταθεί.
Γι' αυτό πιστεύουμε ότι η ανάγκη άσκησης Ήθους στα λειτουργήματα πρέπει να αποτελέσει σημαία των πιο φωτισμένων μελών της κοινωνίας μας και να προωθηθεί η ιδέα της ανάγκης συστηματικής διδασκαλίας του σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Το Ήθος μπορεί και πρέπει να αναπτυχθεί και να ενσταλαχτεί στους νέους ανθρώπους με κάθε κατάλληλο τρόπο έτσι ώστε να διακρίνει ο καθένας καθαρά το δίκαιο από το άδικο, το σωστό από το λάθος και να εφαρμόσει την κρίση αυτή στην πράξη.
(Αποσπάσματα από πρόσφατη ομιλία του πρεσβευτή επί τιμή Μάνου Μεγαλοοικονόμου για τη νικηφόρα προέλαση του Ελληνισμού το 1912 και τα σχετικά μηνύματα για τα μεγάλα προβλήματα του σήμερα)