Oι τιμές στα τρόφιμα έχουν αυξηθεί κατά 30% μέσα σε έναν χρόνο. Τα ενοίκια έχουν διπλασιαστεί. Οι ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα ξεπερνούν το 100%. Η τουριστική σεζόν δεν φαίνεται να απέδωσε τα αναμενόμενα έσοδα. Και η Αχού έχει πάρει τους δρόμους για τα ορεινά προάστεια της Κωνσταντινούπολης. Την περιμένουν στο σπίτι, όπου εργάζεται ως καθαρίστρια. Δεν είναι η μόνη δουλειά που κάνει για να επιβιώσει.
«Η οικονομική κατάσταση είναι άθλια, δεν το συζητάμε» λέει η Αχού στην ανταποκρίτρια της Γερμανικής Ραδιοφωνίας (SWR). «Κάθε εβδομάδα οι τιμές ανεβαίνουν. Κάθε εβδομάδα! Στο σούπερ-μάρκετ, παντού. Δίνεις 100 λίρες και εξαφανίζονται, είναι σαν να έχεις δώσει δέκα. Γι' αυτό αγοράζω πιο λίγα πράγματα, πιο σπάνια».
Αγανακτισμένοι πελάτες στα παντοπωλεία
Στην ίδια γειτονιά βρίσκεται το μικρό, συνοικιακό παντοπωλείο του Χαμπίμπ. Η πραμάτεια του στοιβάζεται στο πάτωμα, φτάνει μέχρι το ταβάνι: ζυμαρικά, κονσέρβες, χαρτί υγείας. Στα ράφια καρβέλια άσπρο ψωμί και φρέσκα αυγά. Ό,τι χρειάζεται το νοικοκυριό, ο Χαμπίμπ το έχει. Αλλά οι τιμές ανεβαίνουν συνεχώς. Για παράδειγμα, λέει ο μαγαζάτορας δείχνοντας τις παλέτες με τα αυγά, «μία παλέτα στοιχίζει 28 λίρες. Αλλά είναι καλή τιμή, αν σκεφτείτε ότι για να την αγοράσω εγώ δίνω 25 λίρες στον χονδρέμπορα. Δεν βγάζω λοιπόν πάνω από τρεις λίρες. Αλλά ο πελάτης το σκέφτεται, εκεί που πριν έπαιρνε δέκα αυγά, τώρα θα πάρει επτά...»
Έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα, λέει ο Χαμπίμπ, το κέρδος του δεν ξεπερνάει τα 30 σεντς για 30 αυγά. Θα ήθελε να ανεβάσει λίγο ακόμη τις τιμές, αλλά διστάζει. Ήδη σήμερα βλέπει ότι οι πελάτες έχουν αγανακτήσει με την ακρίβεια. «Συνέχεια με βρίζουν γιατί ανεβάζω τις τιμές», λέει ο παντοπώλης. «Μα δεν φταίω εγώ, στους πολιτικούς να διαμαρτυρηθούν. Όταν μου ανεβάζουν τις τιμές για να αγοράσω, πρέπει κι εγώ να ανεβάσω τις τιμές για να πουλήσω...»
Οι αυξήσεις στα τρόφιμα έχουν ξεπεράσει το 30% τον τελευταίο χρόνο
«Πόσο κάνει αυτό;» ρωτούν οι πελάτες πριν αγοράσουν. Κάθε φορά γίνεται διαπραγμάτευση. Δίπλα στον Χαμπίμπ μια γυναίκα μαζί με δύο μικρά κοριτσάκια περιεργάζoνται ένα αναψυκτικό. Η γυναίκα ρωτάει να μάθει πόσο κάνει. Ο Χαμπίμπ της λέει την τιμή, εκείνη βάζει το αναψυκτικό πίσω στο ράφι. Αλλά μετά από λίγο ξαναβγάζει μερικά νομίσματα και τελικά το αγοράζει.
Ο Καμουράν, ξυλουργός, κάθεται άπραγος μπροστά στο εργαστήριό του. Η φωνή του μουεζίνη τον αφήνει αδιάφορο. Ο 46χρονος τεχνίτης πίνει τσάι μαζί με έναν φίλο του, ενώ διαμαρτύρεται για την ακρίβεια. «Είναι απίστευτο πόσο ακρίβυναν το ποτό και τα τσιγάρα», λέει. «Πάω να πιω μια μπύρα και μου ζητάνε 20 λίρες. Πόσα βγάζει ένας μεροκαματιάρης; 80, άντε 100 λίρες την ημέρα. Με τρεις μπύρες κι ένα πακέτο τσιγάρα έχουν φύγει τα λεφτά. Εγώ όλη μέρα δουλεύω, να μην πιω δηλαδή μια μπυρίτσα το βράδυ;» Ποιος ευθύνεται για όλα αυτά; Πάντως όχι οι ίδιοι οι πολίτες, λέει ο Καμουράν: «Οι πολιτικοί φταίνε, ποιος άλλος; Η λίρα έχει πάρει τον κατήφορο. Έχω ταξιδέψει και σε άλλες χώρες, αλλά αυτό το πράγμα δεν το έχω ξαναδεί...»
Υποσχέσεις από τον Ερντογάν
Την ίδια στιγμή η τουρκική στατιστική υπηρεσία υποστηρίζει ότι ο δείκτης ανάπτυξης για το δεύτερο τρίμηνο του 2021 έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ και ανέρχεται στο 22%. Η ανεργία φτάνει επισήμως το 12% και στους νέους το 25%, αλλά ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιμένει ότι όλα θα πάνε καλά: «Ήδη τα στοιχεία για την απασχόληση είναι καλύτερα από την περίοδο της πανδημίας», λέει. «Ελπίζουμε ότι σύντομα θα θέσουμε υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, θα καταπολεμήσουμε την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια στα σούπερ-μάρκετ κι έτσι θα αυξήσουμε ακόμη περισσότερο την ευημερία των πολιτών...»